Żywność z fitozwiązkami to nieodzowny składnik naszej codziennej diety.
Najłatwiejszym sposobem spożywania większości fitozwiązków jest jedzenie owoców i warzyw, które zawierają równiez minerały, witaminy, błonnik i małą ilość tłuszczów nasyconych. Zaleca się dzienne spoż
ywanie przynajmniej 5 porcji owoców lub warzyw.
Fitozwiązki mogą oddziaływać poprzez swoje właściwości w różny sposób.
Mają działanie :
-antyoksydacyjne - chronią komórki przed szkodliwym utlenianiem i w ten sposób redukują ryzyko rozwoju określonych rodzajów nowotworów. Aktywność oksydacyjną wykazują np. siarczki allilu ( cebula, por, czosnek), karotenoidy ( owoce, marchew), flawonoidy (owoce, warzywa), polifenole ( herbata, winogrona)
- hormonalne - izoflawony soi podobnie jak ludzkie estrogeny redukują symptomy menopauzy i osteoporozy
- stymulacja enzymów -np. indole zawarte w kapuście stymulują enzymy, które powodują, ze estrogeny są mniej efektywne. Dzięki temu mogą redukować ryzyko raka piersi.
- ograniczanie replikacji DNA - np. saponiny zawarte w fasoli zapobiegają rozmnażaniu się komórek rakowych, kapsaicyna w papryce chroni DNA przed niszczącymi czynnikami przyczyniającymi się do rozwoju choroby nowotworowej
- działanie antybakteryjne - np. allicyna w czosnku wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwzapalne, proantocyjanidiny zawarte w żurawinach wiążą się fizycznie ze ściankami komórki ludzkiej i pozwalają redukować ryzyko infekcji dróg moczowych, wpływaja równiez na zdrowie zębów.
Rośliny lecznicze są powszechnie używane i wykorzystywane przez wszystkie tradycyjne kultury na świecie. Podobnie jak medyczna wiedza ogólna, ziołolecznictwo rozwijało się metodą prób i błędów przez wiele stuleci.
Przeprowadzone badania epidemiologiczne dowodzą, że fitozwiązki owoców i warzyw mogą znacząco redukować ryzyko zachorowania na nowotwór; mają również działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne.
Substancje takie przez tysiąclecia były wykorzystywane jako leki. W 400 roku p.n.e. Hipokrates zalecał stosowanie liści drzewa wierzby jako sposób na obniżenie gorączki. Kwas salicylowy dzięki właściwościom przeciwzapalnym i przeciwbólowym był uzyskiwany z kory wierzby, a późniek - wytwarzany już syntetycznie- stał się głównym składnikiem Aspiryny.
Wspólczesne techniki laboratoryjne ułatwiaja dokonywanie odkryć i określanie nowych fitozwiązków.
Likopen występujący w pomidorach, różowym grejpfrucie, arbuzie wg badań klinicznych wykazuje aktywność przeciwnowotworową w przypadku raka prostaty.
Badania naukowe wykazały, że luteina i zeaksantyna, znajdujące się w szpinaku i w innych zielonych warzywach, oraz jajkach , owocach cytrusowych bezpośrednio poprawiają zdolnośc widzenia, ochraniają siatkówkę oka ludzkiego, zapobiegając rozwojowi zwyrodnienia plamki żółtej oraz katarakty.
Związki te są szczególnie polecane chorym na cukrzycę i osobom spędzającym dużo czasu przed monitorem komputera czy telewizorem. Organizm ludzki nie jest w stanie sam wytwarzać tych substancji.
Fitozwiązki znajdujące się w świeżo zebranej żywności roślinnej moga ulec zniszczeniu w wyniku przetwarzania lub gotowania. Z tych powodów przemysłowo przetworzona żywność zawiera mniej fitozwiązków niż żywność nieprzetworzona. Wyjątek stanowi jednak likopen (pomidory), który znajduje się również w przetworzonej żywności : sosach, ketchupie. Gotowanie rozkłada ścianki komórek i zwiększa przyswajanie likopenu.
Najwięcej fitoskładników zawierają :
- soja : izoflawony ( poprawiają zdrowie kości, redukują symptomy menopauzy), saponiny, kwas fitowy, fitosterole
- pomidory : likopen, witamina C
- brokuły : witamina C, DIM( substancja pochodząca z trawienia związku indol-3-karbinol), selen, izotiocyjaniany
- czosnek : allicyna
- siemię lniane : lignany, kwasy tłuszczowe Omega-3
- owoce cytrusowe : monoterpeny, kumaryna, kwas ferulowy, kwas szczawiowy, witamina C. Albedo z cytrusów zawiera dużo pektyn i fitozwiązków, takich jak limonen i glucarates
- jagody : kwas taninowy, antocyjany
- papryka : kapsaicyna, witamina C
- słodkie ziemniaki, suszone morele, marchew : beta-karoten
- jabłka : kwercetyna, kwas winowy, pektyny
- jagody acai : błonnik, antocyjanininy, kwasy Omega-3, Omega-6
- kakao : flawonoidy, epikatechiny
- żurawiny : kwas elagowy, antocyjany
- jagody goji : zeaksantyna
- różowy grejpfrut : likopen, bioflawonoidy
- czerwone winogrona : kwercetyna, resweratrol, katechiny, kwas elagowy
- zielona herbata : kwercetyna, katechiny, kwas szczawiowy
- mango : kryptoksantyna
- orzechy i rośliny strączkowe : kwas fitowy, fitosterole
- granaty, dynia, grzyby shitake, arbuz, sezam, szpinak - spirulina
- cebula : tiosiarczany
- papaja : kryptoksantyna
WHO zaleca zjadanie przynajmniej pięciu porcji owoców i warzyw dziennie. Badania dowodzą, że jedzenie codziennie owoców i warzyw w takich ilościach pozwala redukować o 20 % prawdopodobieństwo wystąpienia choroby nowotworowej.
Brak komentarzy :
Prześlij komentarz